Có bao giờ bạn tự hỏi, tại sao con người lại thắng trận trong cuộc chiến tự nhiên, mà không phải là những loài khác có kích thước lớn hơn và sức mạnh khủng khiếp hơn?
Trong cuốn sách Homo Sapiens – Lược sử loài người, Yuval Noah Harari đã chỉ ra một nguyên nhân khiến loài người có thể chinh phục thế giới và vươn lên đầu chuỗi thức ăn. Nguyên nhân đó là: Khả năng ngôn ngữ vượt trội và khả năng diễn đạt những ý tưởng phức tạp. Trong khi những loài khác chỉ có thể giao tiếp với nhau bằng những thông điệp đơn giản như: "Có nguy hiểm", "Có một con sư tử đang đến gần", thì con người là loài duy nhất có đủ ngôn ngữ để nói chuyện trong hàng giờ đồng hồ. Chính khả năng ngôn ngữ này đã khiến Homo Sapiens – loài người chúng ta – trở thành loài có gắn kết xã hội tinh vi nhất từng thấy trên Trái Đất. Khi thông tin được truyền đạt một cách tuần tự và chi tiết trong bầy đàn, chúng ta trở thành loài có tính xã hội cao nhất, và nhờ đó chúng ta đã chiến thắng.
Bạn thấy đó, từ rất lâu rồi, một trong những câu hỏi nguyên thủy của loài người chúng ta là: "Hey, what happened?" – "Này, chuyện gì đã xảy ra vậy?". Thật buồn cười khi mà thói quen này từng giúp loài người chinh phục thế giới, nhưng cũng là nguyên nhân khiến ngày nay chúng ta ngồi thừ trước tivi hàng giờ đồng hồ hoặc nằm một chỗ lướt Facebook. Là một sinh vật xã hội, chúng ta được tiến hóa để luôn muốn biết chuyện gì đang xảy ra, và điều này đang khiến chúng ta rất mất thời gian.
Một nghiên cứu đã chỉ ra rằng, não bộ con người bị thu hút bởi tin tức tiêu cực nhiều hơn là tin tích cực. Nếu không tin, bạn có thể “thử nghiệm chính mình” bằng hai dòng tít dưới đây:
Đa phần mọi người bị hút vào cái tít thứ hai hơn, và Sang nghĩ là bạn cũng thế. Có cầu thì có cung, Sang không bất ngờ khi biết được rằng, hơn 80% tin tức mà bạn đọc được hiện nay là tin tức tiêu cực. Vì sự tiêu cực được bạn chú ý, nên người ta sẽ càng nói về những điều xấu, hoặc thậm chí là cố tiêu cực hóa một vấn đề vốn rất bình thường. Bật tivi lên, lướt qua một trang báo mạng, bạn thấy gì? Sang thì có thể tóm tắt qua 6 chữ sau: cướp giết hiếp, tình tù tội.
Ngày nay, việc ai cũng thảo luận về một vấn đề được dư luận chú ý vô hình trung khiến bạn cho rằng bạn cũng nên biết về chuyện đó. Thật ra xem tin tức không có gì sai. Sẽ rất tệ nếu bạn không biết rằng một cơn bão đang đổ bộ vào nơi mình sống trong 2 ngày nữa. Tuy nhiên, điều đáng sợ ở tin tức là nó khiến bạn không có điểm dừng. Bạn chưa bao giờ thấy một kênh truyền hình dừng phát sóng đúng không? Vào đúng khoảnh khắc bạn định dừng lại và cho rằng: “Ok, hôm nay đến đây thôi” thì lại có gì đó trên tivi thu hút sự chú ý của bạn. Mạng xã hội cũng hoạt động theo cách tương tự. Newsfeed của bạn không bao giờ nói với bạn rằng: “Ok, tôi đã cập nhật hết hoạt động của những người quan trọng rồi, ông nên dừng lại và làm việc đi thôi”. Bạn sẽ tiếp tục lướt xuống, và nó sẽ cho bạn thêm nhiều câu trả lời cho câu hỏi: What happened? Facebook cũng thế, Tik Tok cũng thế, Instagram cũng thế.
Hậu quả của việc không-có-điểm-dừng này là gì?
Là bạn từ một người đọc, người xem có ý thức trở thành một người đọc, người xem vô thức. Bạn đã bao giờ đang xem tivi hoặc đang lướt Facebook, rồi giật mình nhận ra đã 2 tiếng trôi qua không? Thế là bạn đã mất 2 giờ đồng hồ và thậm chí còn không ý thức được chuyện đó. Không gì có thể đáng sợ hơn sự vô thức của chính bạn. Nó khiến bạn mất tập trung vào mục tiêu của mình và để những bản năng nguyên thủy nhất dẫn dắt. Điều này cũng đáng sợ như bạn để cơn buồn ngủ lấn át đến mức ngủ 12 tiếng mỗi ngày vậy. Khi bạn chủ động tìm tin tức về trận động đất sắp xảy ra ở nơi mà người bạn thân của bạn đang sống, một tin tức khác thu hút sự chú ý của bạn. 3 giờ sau, bạn nhận ra mình đã đọc tin tức về thiên tai trên khắp thế giới, chẳng để làm gì cả.
Sang luôn tin rằng trên đời này có nhiều điều tích cực hơn tiêu cực, và tỷ lệ này cũng nên được cân đối trên một trang tin tức. Đó là lý do mà trang CafeS của Sang có 80% tin tức tích cực và 20% tin tức tiêu cực. Lời khuyên của Sang là, đừng chiều theo ý muốn của não bạn. Nó chỉ muốn đọc những tin tức tiêu cực vì… tò mò. Đừng cho nó sự hứng thú nhất thời mà hãy chủ động tìm kiếm những gì bạn muốn đọc và chỉ đọc về những vấn đề đó thôi. Nếu bạn không cần biết ai vừa giết ai, ai vừa bạo hành ai, đừng đọc những tin tức như thế quá nhiều.
Trong thời đại bằng mọi cách lôi kéo sự chú ý của bạn, hãy tỉnh táo và giữ tập trung. Việc đọc và xem sẽ hữu ích với bạn khi bạn tiếp thu thông tin một cách có ý thức và có chọn lọc. Hãy đọc những nội dung, bài báo, tạp chí liên quan đến chuyên ngành của bạn hoặc cho bạn biết thêm nhiều điều về thứ mà bạn quan tâm. Hãy đọc và xem những gì bạn đam mê, đó là cách để bạn khám phá và phát triển bản thân trong các lĩnh vực đó. Hãy đọc gì đó khiến bạn trau dồi bản thân và giúp bạn đạt được những mục tiêu trong cuộc sống.
Khi bạn kiểm soát được thói quen tiếp nhận nội dung của mình, bạn sẽ trở nên cực kỳ khác biệt. Khi bạn ý thức được bạn đang đọc và xem những gì, thì thời gian bạn bỏ ra cho chúng là xứng đáng. Đừng để bản thân rơi vào trạng thái vô thức. Vì nó sẽ lấy hết thời gian sống của bạn mà bạn không hề hay biết.
➖